آسانسور روملس (MRL): آینده حمل و نقل عمودی در ساختمان های مدرن
وقتی صحبت از تکنولوژی های نوین در صنعت ساختمان می شود، آسانسورهای روملس یکی از نقاط عطف بزرگ به شمار می روند. آسانسورهایی که بدون نیاز به اتاقک موتورخانه در بالای چاه آسانسور طراحی شده اند و با بهره گیری از فناوری های پیشرفته مانند موتورهای گیرلس، کنترلرهای VVVF و ترمزهای الکترومگنتیک، تحولی عظیم در معماری و بهینه سازی فضا ایجاد کرده اند.
با توجه به افزایش ساخت وسازهای بلندمرتبه و نیاز به سیستم های حمل ونقل عمودی کارآمد، بحث درباره آسانسورهای بدون موتورخانه یا همان MRL (Machine Room-Less Elevator)، روزبه روز داغ تر می شود. اما واقعاً این آسانسورها چگونه کار می کنند؟ آیا واقعاً مزایای آن ها به حدی هست که جایگزین سیستم های سنتی شوند؟ و آیا برای پروژه های ساختمانی در ایران نیز مناسب اند؟
آسانسور روملس چیست؟ بررسی ساختار و نحوه عملکرد
تعریف آسانسور روملس
آسانسور روملس (MRL) نوعی آسانسور الکتریکی است که نیاز به موتورخانه مجزا در بالای چاه ندارد. به جای آن، موتور آسانسور و تجهیزات اصلی در داخل چاه آسانسور، معمولاً در بخش فوقانی و کنار ریل ها نصب می شود.
عملکرد فنی
در این نوع آسانسور:
– موتور گیرلس (Gearless) با قطر کوچک و بازده بالا به کار می رود.
– موتور معمولاً روی ریل های راهنمای آسانسور یا نزدیک سقف چاهک نصب می شود.
– کنترلر (تابلو فرمان) در طبقه بالا یا در فضای فنی کنار چاه قرار دارد.
– سیستم ترمز به صورت الکترومغناطیسی عمل می کند و اغلب دوگانه است.
آسانسور بدون موتورخانه اما نه بدون تجهیزات
گرچه نام این آسانسور بدون موتورخانه است، اما منظور این است که موتورخانه ی سنتی در بالای چاه حذف شده؛ تجهیزات هنوز وجود دارند اما در مکان های جدید و بهینه سازی شده نصب می شوند.
مقایسه آسانسور MRL با آسانسورهای دارای موتورخانه (MR): مزایا و محدودیت ها
مزایای آسانسور روملس
- صرفه جویی در فضا: حذف موتورخانه، امکان بهره برداری بیشتر از بام و کاهش ارتفاع کل ساختمان را فراهم می کند.
- مصرف انرژی کمتر: استفاده از موتورهای گیرلس و کنترل VVVF موجب کاهش مصرف برق تا ۳۰٪ نسبت به سیستم های قدیمی می شود.
- نصب سریع تر: با توجه به ساختار ماژولار و حذف نیاز به ساخت موتورخانه، فرآیند نصب سریع تر و اقتصادی تر است.
- زیبایی شناسی معماری: حذف برجک موتورخانه در نمای ساختمان مزیتی مهم برای طراحان معمار است.
محدودیت ها
– قیمت اولیه بیشتر: متعلقات آسانسور ممکن است در ابتدا گران تر باشند.
– نیاز به تکنسین متخصص: نگهداری و تعمیر نیازمند افراد با مهارت بالا و تخصص در سیستم های نوین است.
– محدودیت ظرفیت و ارتفاع: برخی مدل های MRL برای ساختمان های بسیار بلند یا بارهای سنگین مناسب نیستند (گرچه مدل های High-rise هم توسعه یافته اند).
تحلیل فنی اجزای آسانسور روملس
موتور گیرلس (Permanent Magnet Synchronous Motor – PMSM)
این موتورها:
– بدون گیربکس هستند (Gearless)
– از آهن رباهای دائم بهره می برند
– بسیار کم صدا و کم لرزش اند
– راندمان بالای ۹۵٪ دارند
تابلو فرمان VVVF
تابلو فرمان با تکنولوژی Variable Voltage Variable Frequency سرعت موتور را به صورت نرم و پیوسته کنترل می کند و باعث حرکت یکنواخت و بدون شوک می شود.
سیستم ترمز و ایمنی
– ترمز الکترومغناطیسی دوگانه
– گاورنرهای حساس به سرعت
– پاراشوت برای جلوگیری از سقوط کا
– سنسورهای وضعیت درب آسانسور و بار اضافی
الزامات فنی و استانداردهای نصب آسانسور روملس در ایران و اروپا
استاندارد EN 81-20 و EN 81-50 (اروپا)
این استانداردها بر طراحی، نصب و ایمنی آسانسورها نظارت دارند. در آسانسور MRL، توجه خاصی به موارد زیر شده است:
– دسترسی ایمن به تجهیزات داخل چاه
– تهویه کافی داخل چاه
– حفظ فاصله های ایمنی
مقررات ملی ساختمان در ایران
در مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان ایران، الزامات آسانسورهای MRL تعریف شده است:
– نیاز به دریچه دسترسی و سکوی سرویس
– رعایت فاصله های حفاظتی تجهیزات در چاه
– سیم کشی مقاوم به حرارت و نصب لوازم نجات اضطراری
مصرف انرژی و بهره وری در آسانسورهای روملس
بر اساس گزارش سازمان انرژی اروپا، آسانسورهای گیرلس با کنترلر VVVF تا ۳۰ تا ۴۰ درصد مصرف برق کمتری نسبت به موتور گیربکس آسانسور دارند. همچنین استفاده از سیستم regenerative drive در برخی مدل ها باعث برگشت انرژی به شبکه برق می شود.
بررسی صدای کارکرد، ارتعاش و ایمنی در آسانسورهای بدون موتورخانه
صدای کمتر، آرامش بیشتر
موتورهای گیرلس صدایی کمتر از ۵۰ دسی بل تولید می کنند. برخلاف موتورهای گیربکسی، صدای استارت و توقف در آسانسور روملس تقریباً صفر است. این ویژگی مخصوصاً برای ساختمان های مسکونی لوکس یا هتل ها بسیار مهم است.
قابلیت نصب آسانسور روملس در ساختمان های بلند و کوتاه
در گذشته آسانسورهای MRL بیشتر برای ساختمان های با ارتفاع متوسط (تا 15 طبقه) توصیه می شدند. اما با پیشرفت در طراحی موتورهای گیرلس و تابلو فرمان آسانسور، امروزه مدل هایی مانند:
– KONE MonoSpace 700
– Otis Gen2 Premier
– Schindler 7000 MRL
قابلیت حرکت تا ارتفاع های بالای ۲۵۰ متر را نیز فراهم کرده اند.
بیشتر بخوانید
آسانسور هیدرولیک بدون موتورخانه شمال
هزینه ساخت، نصب و نگهداری آسانسور روملس؛ آیا به صرفه است؟
هزینه اولیه در مقابل هزینه طول عمر
درست است که هزینه تجهیزات آسانسور MRL بیشتر از آسانسورهای معمولی است (حدود ۱۵٪ بالاتر)، اما:
– کاهش مصرف انرژی
– حذف هزینه ساخت موتورخانه
– کاهش هزینه سرویس بلندمدت
باعث می شود هزینه کلی در طول ۱۰ سال، تا ۲۰٪ کمتر از سیستم های سنتی باشد.
نتیجه گیری: آیا آسانسور روملس انتخاب مناسبی است؟
اگر در حال ساخت یا بازسازی یک ساختمان هستید و به دنبال راهکاری مدرن، کم مصرف و بهینه سازی شده هستید، آسانسورهای روملس می توانند بهترین انتخاب برای شما باشند. گرچه هزینه اولیه بالاتری دارند، اما از نظر بهره وری، زیبایی شناسی و نگهداری، گزینه ای هوشمندانه در درازمدت محسوب می شوند. آسانسور روملس و تمامی تجهیزات آن را می‌توانید از سایت نگین آسانسور تهیه کنید.
پرسش و پاسخ های متداول (FAQ)
۱. آیا آسانسور روملس برای برج های بلند مناسب است؟
بله، در مدل های جدید با موتورهای قدرتمند و طراحی مخصوص، امکان استفاده در برج های بیش از ۲۰ طبقه نیز فراهم شده است.
۲. تفاوت بین موتور گیرلس و گیربکسی چیست؟
موتور گیرلس فاقد گیربکس مکانیکی است، صدای کمتری تولید می کند و راندمان بالاتری دارد.
۳. آیا نگهداری آسانسور روملس سخت تر است؟
به تخصص بیشتری نیاز دارد اما در صورت سرویس منظم، هزینه نگهداری آن حتی کمتر از آسانسورهای سنتی خواهد بود.
۴. چه برندهایی آسانسور روملس تولید می کنند؟
برندهای مطرحی مانند KONE، OTIS، Schindler، Mitsubishi، Hyundai و Kleemann انواع آسانسورهای MRL را با تکنولوژی پیشرفته تولید می کنند.
۵. آیا می توان در ساختمان قدیمی آسانسور روملس نصب کرد؟
در بسیاری از موارد بله، به خصوص زمانی که فضای ساخت موتورخانه وجود ندارد. البته باید چاه آسانسور شرایط لازم را داشته باشد.